zondag 28 september 2008

Pabo-student vertelt niet meer

Wanneer ik juist geïnformeerd ben, zal minister Plasterk zichzelf binnenkort op de hoogte stellen van de landelijke taaltoets voor pabo-studenten. Daartoe zal hij plaatsnemen achter een computer in lokaal 1.43 van onze hogeschool, de plek waar normaal gesproken onze eerstejaars aan de taaltand worden gevoeld. Ben benieuwd of onze onderwijsvoorman iets zal meekrijgen van de ondraaglijke spanning waarmee de toetsafnamen gepaard gaan. En of zijn uitslag reden zal zijn tot een opgeluchte schaterlach of een onbedaarlijk snikken. Ten tijde van de toets ontbreken de tissues nooit in lokaal 1.43.
Wie de taaltoets niet haalt, beleeft niet alleen een persoonlijke afgang. De media hebben er namelijk een handje van de pabo-student regelmatig uit te roepen tot het domme gansje van HBO-land. Het is makkelijk scoren, dat voeden van de collectieve verontwaardiging, want wie wil zijn kind nu in de klas van een juf of mees die niet kan spellen? De waarde die men hecht aan de taalvaardigheid van de leerkracht - en rekenvaardigheid - heeft inmiddels buitenproportionele vormen aangenomen. En zit daarmee andere vaardigheden danig in de weg.
Ik noem er één: leest u bijvoorbeeld in uw dagelijkse courant wel eens de kop ‘Pabo-studenten vertellen geen verhalen meer’? Ook ik kom dat nooit tegen. Vreemd, want het is kloppend en schokkend nieuws. Een verhaal vertellen is namelijk een buitengewoon sterk didactisch middel waarmee onder meer kennis, cultuur, levenservaring, religie en geschiedenis kan worden overgedragen.
Vraag volwassenen naar hun fijnste onderwijservaringen op de basisschool en negen van de tien keer noemen zij de juf of meester die zo mooi kon vertellen. In mijn geval was dat mijn meester uit de zesde, Piet Grootendorst. Hoe hij de kleine David een steen richting de vreselijke reus Goliath liet slingeren was fenomenaal. De kinderen op de voorste rij trokken hun tafel achteruit om de kwaadaardige godslasteraar de ruimte te geven onderuit te gaan voor het bord. En echt, met het vallen van de enorme Filistijn begon het stof door het lokaal te dwarrelen.
Laatst zou ik op praktijkbezoek bij een tweedejaars op een school in Katwijk. Als ik om half negen al aanwezig kon zijn, zou ik getuige zijn van de vertelling van De Barmhartige Samaritaan. Ik verheugde mij op het bezoek. De student steeg in mijn achting. Zelden krijg ik op stagebezoek een vertelling voorgeschoteld. Veel te vaak dat zouteloze zelfstandig werken. Maar helaas, de student had mij blij gemaakt met een dode mus. Na het repertoire stichtelijke liedjes volgde geen vertelling van de gelijkenis, maar een lastige en saai voorgelezen versie uit een kinderbijbel. In het nagesprek bracht ik mijn teleurstelling over op de student. Waarom geen vertelling? Je had het beloofd! Dat had ik dan mooi verkeerd begrepen, want ze zou een verhaal doen. Voorlezen dus, uit de kinderbijbel waaruit haar begeleider ook altijd voorlas.
Studenten vertellen niet meer. Bovenstaand voorbeeld is helaas usance in het onderwijs anno 2008, want niet alleen studenten laten het afweten, ook hun grote voorbeelden, de oude rotten in het vak vertellen steeds minder. Het lijkt iets voor liefhebbers te zijn geworden. Natuurlijk, het voorbereiden van een vertelling is een aardige tijdsinvestering. Maar verhalen vertellen is een didactisch fundament. Dat gaat verder dan een basisvaardigheid.
Ik ben blij met onze onderwijsminister. Het is een verhalenverteller. Op 27 juli was hij ‘Zomergast’ bij de VPRO. Een avond lang smeedde hij visuele en gesproken verhaaltjes aan elkaar. Ik keek en luisterde en was geboeid. Kwam hij maar langs tijdens mijn college verhalen vertellen. Echt, daar valt meer te beleven dan bij de taaltoets.

Deze column is gepubliceerd in Advies & Educatie van september 2008.

maandag 15 september 2008

Toetsen zwijgen


De toetsen zwijgen, Rick Wright is dood.

Ooit schreef ik: "In 1975 ben ik als dertienjarige pas toe aan Ummagumma, zes jaar na dato. Mijn inhaalrace is begonnen, ik raak begeesterd door het orgeltje van Rick Wright, mijn orgeltje van yesterday.

Het zijn magische klanken die hij voortbrengt, die je laten ophouden waar je mee bezig bent, de ruimte om je heen laat vervagen, je met open ogen een andere wereld tonen. Je wankelt, grijpt je vast aan de tafel, een stoel, de schemerlamp. De schemerlamp gaat om, jij ook, de bel gaat en de telefoon, er wordt op het raam gebonsd. Je gorgelt mee met de stroom, er is geen weg terug, hartkloppingen dienen zich aan, ijs smelt, jij smelt en geheimen uit de ruimte worden onthuld als de vliegende schotel is geland."

Richard Wright, toetsenist Pink Floyd, 1947-2008

woensdag 10 september 2008

Lunterse berichten



















Lunteren – Tijdens de identiteitstweedaagse voor bijna afgestudeerde leerkrachten in Lunteren is vastgesteld dat zeker één student beschikte over een valse identiteit. Hoewel hij beweerde van protestants-christelijke huize te zijn, konden oplettende docenten aantonen dat hij aanhanger was van het Stoutenburgs natuurgeloof. Op zijn studentenkaart trof men verder de naam Claartje van Leiden aan, hoewel hij zich Klaas liet noemen en herensokken droeg. Klaas is met onmiddellijke ingang van de Oegstgeestse opleiding verwijderd. De aangeslagen bijna-meester gaf aan nu bestuurskunde te gaan studeren om zich daarna als zelfstandig postbode te vestigen in Amersfoort.



Lunteren – Kamphuiseigenaar J. van El uit L. heeft gisteren de kamphuiseigenaaraward 2008 ontvangen uit handen van docent Van Dee. Van Dee roemde El’s stipt- en rechtlijnigheid: “Ja is ja bij Van El en nee nee. Kom daar maar ‘ns om in de Randstad anno 2008,” aldus de prijsuitreiker. Twijfelachtig leek of de gelouwerde Van El de prijs wel op prijs stelde. Hij wierp voortdurend geïrriteerde blikken op zijn horloge en mopperde bij de overhandiging van de trofee in de vorm van een verguld bord nasi: “Dit zou om elf uur afgelopen zijn, maar het is nu al bij twaalven. Dat was geen afspraak!”



Lunteren – In de bossen van Lunteren zijn gisterennacht zo’n 25 studenten van een tot nu toe onbekende hogeschool aan de Theresiastraat te Den Haag ingesloten door leger, marechaussee en assisterende boswachters. Na een intensieve drijfjacht werd de groep staande gehouden door wachtcommandant Greetje Oosterbos. De groep studenten onder leiding van godsdienstdocente C.S. uit Zoetermeer was op het late tijdstip de gevreesde blauwe route gaan wandelen. Oosterbos nam woorden in de mond als ‘van’, ‘pot’ en ‘gepleurd’. Zij is nooit mals geweest als het gaat om nachtelijke natuurverstoring. Wist de, nota bene, religielerares dan niet dat ’s nachts de reetjes gevoederd werden alsmede de wilde zwijnen? Zo nee, waarom was zij dan geen biologiedocente geworden, want daar had je in Lunteren meer aan. De groep studenten is met gecamoufleerde legervoertuigen op rupsbanden afgevoerd, van docente C.S. is nimmer meer iets vernomen.


Amersfoort – Amersfoort? Pabo-studenten van een tot nu toe onbekende hogeschool hebben onlangs huisgehouden in de Amersfoortse binnenstad. Als volleerde hooligans scandeerden zij scabreuze teksten en klommen zij in lantaarnpalen. Het gebied tussen het station en snelweg A1 moest door de plaatselijke hermandad hermetisch worden afgesloten, nadat Amersfoortse autochtonen werden bedreigd met een gebaksvorkje. Na tweeën kon de muitende meute in ME-busjes worden afgevoerd naar het cachot. Tot opluchting van de aanstaande onderwijzers troffen zij daar commissaris Appelflap die bekend staat om zijn verzoenings- en vergevingspolitiek. Zijn strijken over het hart is inmiddels wereldwijd bekend. Al met al konden de opvoedkundige oproerkraaiers op tijd aanschuiven voor de nasi. Zes uur blijft hoe dan ook zes uur. Na het eten zijn zij uitgeteld gaan slapen. Schijnt.


Lunteren – In Lunteren zijn de afgelopen dagen de jaarlijkse identiteitsprijzen uitgereikt. Zo’n 80 kandidaten waren genomineerd, waaronder veel jongeren met ambities in het onderwijs. De eerste prijs, de platina ID, ging naar de 20-jarige Hansje Sluikhaar. De jury vergeleek haar identiteit met de wassende maan aan een wolkenloze lucht. Met name Sluikhaars originele koffie-inname werd geprezen. Tweede werd dit jaar wederom de man die niet met zijn naam in de krant wilde. Hij schonk zijn zilveren ID direct na ontvangst onder luid applaus aan de meest grijze muis van het aanwezige gezelschap onder de uitroep: “Ik heb er al een, deze is voor jou, schat.” De derde prijs, een verfrommeld velletje papier, ging naar de Armandoiaanse identiteitsgoeroe Vergankelijkheid. Hij nam teleurgesteld de trein van 13.13 uur naar Amersfoort. Volgend jaar meer identiteit.