Sigaretten halen 36

Zelden had Zus Bennekom zich zo goed gevoeld als nu bij het uitspreken van haar, weliswaar eenzijdige, verklaring. Fred en zij hadden een relatie en iedereen mocht het weten. Alleen was de reactie van Fred niet wat zij verwacht had. Hij stond aan de grond genageld en leek met stomheid geslagen. En dat kwam niet goed uit, want inspecteur Bijleveld stelde alweer een suggestieve vraag. 

'Kom op, Janssen, ga jij mee in die onzin? Een relatie? Met haar? Maak dat de kat wijs.'

Misschien waren het die laatste smalende woorden die Fred Janssen deden ontdooien. Meer dan dat, hij vermande zich, rechtte zijn rug en liet zijn borst opzwellen. Alsof er een knop werd omgezet. Zus zag het gebeuren en voelde dat er iets moois aanstaande was. In twee, drie stappen had Fred haar bereikt en een arm om haar schouders gelegd. Een gespierde mannenarm die haar stevig tegen zijn borst trok. Zus had weinig ervaring met mannen, maar dit was een hele fijne.

'Luister, Bijleveld, jij gaat geen badinerende opmerkingen maken over mijn relatie met, eh, Zus hier.' Freds klonk krachtig.

'Wij houden van elkaar,' vulde Zus aan. 'En daar komt niemand tussen.' Ze drukte een onhandige kus in Freds hals die hij beantwoordde met zijn lippen op haar rode haar.

'Zelfs Martha Janssen niet, zeker. Wat hebben jullie in godsnaam met haar gedaan?' Bijleveld liet zich niet zomaar met een kluitje het riet in sturen.

Sigaretten halen 35

'Ik beken!' Waar dat op sloeg, wist Zus Bennekom zelf ook niet, maar ze had in elk geval de aandacht. Fred Janssen keek haar met open mond aan en inspecteur Bijleveld moest zich even vastgrijpen aan de rugleuning van de stoel die voor hem stond. Als geroutineerd ondervrager was hij vele malen succesvol geweest en had hij veel bekentenissen voor elkaar gekregen, maar dit spande de kroon. En de verrassing kwam uit onverwachte hoek. Wie was dit roodharige mens dat hinkend binnen strompelde. En wat bekende ze eigenlijk?

Zus haalde adem. 'Fred hier heeft de boeken gehaald op de kaart van zijn vrouw Martha, omdat hij zelf geen lid van de openbare bibliotheek is. Dat weet u toch? Als je geen abonnement hebt, kun je geen boeken lenen. Wel tijdschriften en kranten lezen, kopiëren, het internet raadplegen, koffie drinken, boeken inzien en...' 

'Ho!' Bijleveld onderbrak Zus' woordenstroom resoluut. Om dit kracht bij te zetten hief hij zijn handen omhoog. 'Rustig even, mevrouw...?'

'Bennekom. Zus Bennekom. En ik wil maar zeggen, Fred is onschuldig als een lammetje. Het is allemaal mijn schuld. Ik wilde dat hij de bieb bezocht, ik wilde dat hij langskwam. Fred en ik hebben een relatie.'

Sigaretten halen 34

Stipt om acht uur drukte Taco Stutterheim op de bel van het huis van commissaris Turlings. Zijn haar was nog een beetje vochtig van de douche. Hij droeg een spiksplinternieuw overhemd van het merkTommy Hilfiger, petrol blauw. Het paste goed bij zijn ogen had zijn moeder gezegd. En zijn vader had hem op zijn schouder geklopt voor hij vertrok. 'Onze Taco gaat carrière maken, moeder,' zei hij trots. 'Binnen de kortste keren hebben we hier een hoofdcommissaris in huis, mark my words, hoofdcommissaris Stutterheim.' Zijn vader had het graag over dat soort zaken: carrière maken, een goede baan hebben, pensioen opbouwen, sparen voor later, een gezinnetje stichten, een appeltje voor de dorst reserveren. Taco mocht dan een vriendinnetje hebben, meer dan wat gescharrel was het niet. Of hij met haar kinderen wilde krijgen was nog een ver van zijn bed show. In elk geval deden ze er alles aan om dat juist te voorkomen. Zij was net 20, hij amper 21. 

Het duurde even, voordat Turlings opendeed. Hij zag er merkwaardig uit vond Taco. Hij wist ook meteen hoe dat kwam. Hij had de chef nog nooit in een trui en spijkerbroek gezien. Zo'n spijkerbroek die oude mensen dragen. Met het openen van de deur stroomden ook etensgeuren naar buiten. Het rook naar bloemkool en draadjesvlees. Als Taco iets vies vond dan was het wel bloemkool met draadjesvlees. Maar hij zou zich er overheen zetten. Hij zou zich vanavond overal overheen zetten in het kader van zijn toekomst. 'Zorg dat je je netwerk opbouwt,' zeiden ze op de opleiding regelmatig. Vanavond ging hij daar werk van maken.

'Daar ben je dan.' Turlings klopte hem op dezelfde schouder als zijn vader tien minuten daarvoor had gedaan.

'Ja,' zei Taco, 'daar ben ik dan. Is Elly Sprenkelbach Meijer er ook al?'

Sigaretten halen 33

Met het binnenkomen van de politiefunctionaris ontstond meteen een onverdraaglijk onbehaaglijke sfeer. Zus Bennekom huiverde toen de man voor haar neus stond en zijn hand uitstak. In plaats van hem de hand te schudden keek ze naar Fred Janssen die er gespannen bij stond. Ze had hem graag bijgestaan, maar met een knik liet hij haar weten dat ze de ruimte moest verlaten. Natuurlijk zou ze gehoorzamen, maar hij moest weten dat zij er voor hem zou zijn als de nood aan de man kwam. 

'Ik ben hiernaast,' zei ze zachtjes, 'voor als je me nodig hebt.'

De ruimte ernaast bleek een klein rommelig kantoortje te zijn. Tientallen ordners lagen opgestapeld op een bureautje. Zelfs de stoel was bezaaid met troep. Ze nam plaats in de vensterbank, nadat ze die met een papieren zakdoekje had schoongeveegd. Waarom had Fred de boel zo laten verslonzen? Door het dunne muurtje hoorde ze de bromstem van van die inspecteur. Ze kon net niet verstaan wat die man zei. Misschien als ze haar oor tegen de deur legde.

'... harde bewijzen, Janssen,' hoorde ze. 'Nog even en we hebben je bij de taas.' Wat Fred terugzei, kon ze niet verstaan, zijn volume was bescheiden. Toen klonk die bullebak weer: 'We zijn niet op zoek naar smoezen, Janssen, we willen de waarheid. En jij gaat ons die vertellen. Linksom of rechtsom. Dus vraag ik het je nog een keer, hoe verklaar je die vingerafdrukken op die bibliotheekboeken en die pas?' Stilte. 'Nou? Ik kom hier niet om kostbare politietijd te verdoen!' Die vent schreeuwde nu echt. 

Zus kon zich niet meer bedwingen. Fred kon op haar rekenen had ze gezegd, nou, hier was ze dan. Ze duwde de kruk omlaag en gooide de deur open. Twee verblufte mannenhoofden draaiden in haar richting.

Sigaretten halen 32

Edwin Soepboer zag vanuit zijn auto hoe het hek van Autobedrijf Janssen openschoof en inspecteur Bijleveld het erf op liep. Het hek bleef open staan. Hij pakte zijn telefoon en belde Theo Bilderberg, hoofdredacteur van De Roeptoeter, de lokale krant met de ambitie om regionaal te gaan.

'Theo, Edwin hier. Luister en huiver.' Hij viel even stil om Theo's nieuwsgierigheid maximaal op te schroeven. Hij kende de journalistieke gretigheid van zijn opdrachtgever. En Theo wist dat hij nooit met lullige berichtjes kwam.

'Nou, kom op man, draal niet zo, vooruit met de geit. Is dat mens kassie wijle?'

Edwin grinnikte. 'Jij loopt wel heel hard van stapel, Theo. Als de wereld zo simpel in elkaar zat, zou ik er willen wonen. Kijk, een ding is duidelijk, het is niet pluis. Die Janssen is me te schichtig en mevrouw Janssen is nog maar net gewieberd of hij heeft het aangelegd met een roodharig mokkel. Volgens mij ken ik 'r, volgens mij werkt ze bij de bieb. Daar ga ik nog achteraan.' 

'Is dat alles, Soepboer, een schichtige autohandelaar en een biebmiep met rood haar? Ik heb je wel eens beter bezig gezien.' Theo Bilderberg klonk oprecht teleurgesteld.

'En politie, Theo, Bijleveld, is as we speak bij Janssen naar binnengegaan. En ik was verre van welkom. Dus'

'Dus wat? Nu begint het pas Soepboer. Zorg dat je ook binnenkomt. Er worden daarbinnen belangrijke dingen besproken. Je moet pas bellen als er echt iets is.'

Even bleef Edwin Soepboer nog in de auto zitten. Hij keek naar zichzelf in de spiegel. Toen in het opengeslagen blootblad. Tenslotte haalde hij diep adem en  stapte uit, camera met een lens van een halve meter om zijn nek.

Sigaretten halen 31

'Taco, zou jij iets voor mij willen doen?' Elly Sprenkelbach Meijer stapte het kantoortje van de stagiair binnen. Het was het benauwde hokje waar ze zelf ooit begonnen was. Er hing een lichte transpiratielucht. Die jongen werkte hard of nam het niet zo nauw met zijn lichaamshygiëne. Of beide. 

'Wil jij iets uitzoeken voor mij?' Elly nam plaats op de rand van zijn bureau, intimiderend dichtbij. Taco probeerde zijn bureaustoel naar achteren te rijden, maar veel ruimte was er niet. Met blozende konen keek hij haar aan. Ze had 'm waar ze hem hebben wilde. Die zou geen nee durven zeggen.

'Je kent toch de zaak Martha Janssen?' Ze plukte een denkbeeldig pluisje van haar broek.

'Dat is toevallig, dat is die verdwenen vrouw toch? Daar had meneer Turlings me ook al voor nodig.' 

'O ja? Turlings?' Elly schoof in Taco's richting. Ze zette haar rechterlaars op de rand van zijn stoel.

'Ja, die bespreking vanavond bij hem thuis. Ben jij daar dan ook?'

Elly probeerde haar verbazing te verbergen. Ze boog zich naar voren en keek Taco van dichtbij indringend in de ogen. Ze zag transpiratiedruppeltjes ontstaan op zijn voorhoofd en wangen. De jongen had het warm.

'Vanavond dus, Taco, bij Turlings, zeg acht uur. De zaak Martha Janssen. Ja toch? Zie ik je dan.'

Sigaretten halen 30

De allesdoordringende bel bleef onaangenaam aanhouden. Fred Janssen en Zus Bennekom zetten gespannen hun koffiebekers op tafel en keken elkaar onrustig aan. 

'Die eikel.' Fred sprong op en stelde zich verdekt op bij het raam. Hij verwachtte de journalist, maar zag de politieman. Bijleveld, die sukkel met z'n tactloze grapjes. Nu waren de rapen gaar. Nu had je echt de poppen aan het dansen. Nu was er geen ontkomen meer aan. Zus zag de paniek in Freds ogen. Wat wist ze nog weinig van die mysterieuze autohandelaar met dat mistroostige gezicht. Ze besloot ter plekke voor hem te gaan. Hij miste zijn vrouw, zoveel was zeker, maar ze zou voor hem gaan, ook in de wetenschap dat ze misschien niet meer was dan de substituut van Martha Janssen. Ze mocht dan weinig ervaring hebben met mannen, nu zou ze zich zonder voorbehoud overgeven aan Fred. Wat er ook gebeuren zou. In voor- en tegenspoed. 

'Wie is het?' Ze loerde mee over Freds schouder, terwijl ze steels een hand op zijn linkerbil legde. Ervaring met mannen moest langzaam opgebouwd worden. Veronderstelde ze, want zelfs daar had ze geen ervaring mee.

'Politie. Ik kan 'm maar beter binnenlaten. Horen wat ie op z'n lever heeft.'

En jij, Fred, heb jij iets op je lever? Je kunt eerlijk tegen mij zijn.' Zus dribbelde achter Fred aan die naar buiten liep. Het leek of hij haar niet hoorde. Of wilde horen.

Sigaretten halen 29

Om twee uur werd Bijleveld op bureau Beeklaan verwacht. Het was net half twaalf, hij had voldoende tijd nogmaals bij Autobedrijf Janssen langs te rijden dat op zijn route lag. Er was meer te beleven dan 's morgens vroeg. Tenminste, er stond een vent voor het hek met een camera voorzien van een joekel van een telelens. Als Bijleveld het niet dacht. Het was die pitbull van De Roeptoeter. Die Soepboer. Een bijzonder onaangenaam heerschap. Dacht bij ieder lokaal nieuwtje dat hij de primeur van de wereld had. Liep voortdurend in de weg bij politieonderzoeken. Bij de overval op juwelier Tetteroo stond hij zo'n beetje als eerste in de winkel. Met z'n baggerpoten bovenop de bewijsstukken. Wat had hij hier te zoeken? Bijleveld voelde nattigheid. De stukjesschrijver zelf ook, want zodra hij Bijleveld in de gaten kreeg, begon hij terugtrekkende bewegingen te maken. 

'Wat moet jij hier, Soepboer?'

'Ik wou even een paar fotootjes schieten, Bijleveld.'

'O ja?' Bijleveld stelde zich dreigend op tussen Soepboer en zijn auto. 'En van wie dan wel? Of wou je zeggen dat je vogelaar bent geworden?'

'Dat hoef ik jou toch niet te vertellen, Bijleveld, daarbinnen zit die vent die z'n vrouw heeft laten verdwijnen.' Hij keek Bijleveld triomfantelijk aan. 'En de reden van die verdwijning zit bij 'm. Zo klaar als een klontje.'

Even was Bijleveld uit het veld geslagen. Hoe kon die plattelandsreporter zo op de hoogte zijn van de zaak Martha Janssen. Hij herpakte zich snel. Hij bracht zijn gezicht vlak voor de gluiperige tronie van Soepboer.

'Als jij één letter publiceert over deze kwestie, dan hang je, Soepboer.' Terwijl hij het zei, dacht hij: en hoe ga je dat waarmaken Bijleveld?

Sigaretten halen 28

Taco Stutterheim, stagiair van de politieacademie, stond tegenover commissaris Turlings. Een beetje gespannen, maar toch ook nieuwsgierig waarom de grote baas, die hij tot nu toe slechts van een afstandje had zien opereren, hem naar zijn kamer had geroepen. Zolang Turlings niet gezegd had dat hij kon gaan zitten bleef hij maar staan.

'Luister, Jaco, eh Taco,' begon Turlings. Hij bekeek de rechercheur in opleiding van top tot teen. Onder dat strakke T-shirtje zat een gespierde torso. Lekker koppie had dat ventje ook. Hij hield van dat kortgeknipte blonde. 'Bevalt je stage tot nu toe? Wat doe je zoal de hele dag?'

Taco schraapte zijn keel. Hij had willen vertellen over zijn stageonderzoek naar de factoren die bepalend zijn voor succesvolle oplossingen van politiezaken. Maar voordat hij iets kon zeggen nam Turlings alweer het woord.

'Kijk, eh, Taco, je bent natuurlijk niet bij de recherche om hamertje tik te spelen. Onderzoekjes doen voor de studie is leuk en aardig, maar er moet ook echt gewerkt worden. Er moeten zaken opgelost worden, we moeten aan de targets denken. Hoor je daar wel eens wat over op de opleiding? Nee, dat dacht ik al.' Volle lippen had die jongen, en stevige grote handen.

'Daarom, eh, Taco, mag jij je stage gaan besteden aan een echte zaak. Onder mijn supervisie natuurlijk, want je kijkt hier naar een deskundige met bijna 40 jaar ervaring. Wat dacht je daarvan?'

'Nou, te gek.' Taco flapte het eruit. Hij wilde best wel, maar natuurlijk moest zijn onderzoek ook af en met nog maar een maand te gaan zou hij het druk krijgen.

'Mooi, Taco, ik had niet anders verwacht. Moet je luisteren, we doen het zo. Deze zaak kan niet te lang wachten. Ik verwacht je vanavond om acht uur bij mij thuis, hier is het adres. Kunnen we alles even informeel doorspreken, doen we een biertje, stokbroodje brie, wat je wil. Ik heb zelfs een sauna op zolder.' Hij lachte en knipoogde vet. 'Tot vanavond dan.'

Taco knikte. Vanavond dus. Moest hij de hockeytraining maar afzeggen. Stokbroodje brie en sauna op zolder? Wat was dit?

Sigaretten halen 27

Fred Janssen kwam tot rust toen hij samen met Zus Bennekom aan de koffie zat in het kantoortje van zijn bedrijf. De koffie was pittig en die vrouw, tja, bijzonder. Hij maakte zich zorgen over haar. De aanrijding had meer veroorzaakt dan alleen wat schaafwonden. Ze was met een stijf been naar binnen gestrompeld. Met op de achtergrond het klikkende geluid van de camera van de persmuskiet achter het hek.

Ze nipten zwijgend van de Nespresso. Af en toe vonden hun ronddwarrelende blikken elkaar waarna ze snel weer een andere kant uitkeken. Toch vond Fred het een prettig samenzijn. Hij kon zich niet heugen dat hij met Martha ooit zo had gezeten. Ten eerste dronk die geen koffie en ten tweede kon ze nooit stil zitten. Hij moest denken aan hun vakanties naar Scandinavië. God mag weten waarom ze daar steeds naartoe wilde. Zweden, bossen, meren, muggen. Zelfs dan waren er zelden momenten geweest van samen genieten. Ze koos altijd nadrukkelijk voor de ongerepte natuur en niet voor hem. Hij mocht mee op haar reisjes, zo voelde het. Hij was nuttig als chauffeur en tentopzetter.

'Heb je last van je been?' 

Ze verschoot van kleur nu hij haar zo direct aansprak. Ze zette haar mok neer.

'Het voelt niet fijn, maar ik zal het wel overleven.' Haar stem was zacht en kwam net boven het zoemen van de koelkast uit.

Ze zou het overleven, oké. Had Martha dat vlak voor haar verdwijnen ook niet gezegd?

Sigaretten halen 26

Niemand van het bureau kende commissaris Turlings echt. Zijn brombeerachtige performance paste bij de rol die hij speelde van de wat oudere, wijzere, onaantastbare, cynische politiebaas van wie het ambitieniveau ondertussen was gedaald tot net boven nul. Het zou zijn tijd allemaal wel uitduren. Hij zat achter zijn bureau, deed zijn werk op kalme wijze, sprak zijn leidinggevenden naar de mond en koeioneerde zijn ondergeschikten als het hem uitkwam. Elly Sprenkelbach Meijer en Bijleveld waren net aan de beurt geweest. Die twee hadden zich steeds meer privileges toegeëigend. Het slachtofferen van dat kleffe duo had een positieve uitwerking op de rest van het team. Ineens was iedereen weer scherp en op zijn qui vive. Toch zat Turlings met een probleem, want wie ging de vermissing van Martha Janssen op zich nemen. Als hij dat nou eens zelf ging doen? Het was een overzichtelijke zaak waarbij succes verzekerd was. Hij pakte de personeelslijst erbij om een charmante assistent uit te kiezen. Hoe heette die stagiair van de politieacademie, Jaco? Nee, hij zag hem al staan, helemaal onderaan, Taco Stutterheim. Hij toetste het nummer in. Er werd meteen opgenomen. Zat uit z'n neus te vreten natuurlijk

'Ja, Taco, wil jij je ogenblikkelijk in mijn kantoor melden. Het is dringend.' 

Drie tellen laten werd er op de deur van de commissaris geklopt.

Sigaretten halen 25

Aangedaan zat Fred Janssen in de auto. Het was alof hij niet uit durfde te stappen. Via de spiegels hield hij angstvallig het hek in de gaten dat inmiddels weer was dichtgeschoven. Achter de metalen spijlen hing die bloedhond van De Roeptoeter rond. Als volleerd paparazzi had hij ook een camera in stelling gebracht.

'Wat een nare man.' Zus Bennekom probeerde de juiste toon ter bemoediging te vinden. Ze had nauwelijks ervaring met mannen. Ja, met haar vader, maar die zat in een verzorgingstehuis. En dat was haar vader en die telde niet echt als ze 'ervaring met mannen' bedoelde. Dat waren mannen, die..., mannen, waar..., ach, gewoon, mannen. Zoals sommige mensen geen ervaring hadden met honden of katten, zo had zij geen ervaring met mannen. Als ze tijdschriften en boeken moest geloven behoorde ze tot een minderheid. Het kwam heus wel goed. Het zou echt wel opgelost worden. Of opgelost, onzin natuurlijk. Alsof het om een probleem ging. Er was geen probleem. Alleen die vent achter het hek was een probleem. Ze moest Fred helpen, opfleuren, en dat zou best lukken met een flinke dosis vrouwelijke intuïtie.

'Als we nou 'ns een lekkere kop koffie namen binnen, dan druipt die engerd wel af. Zou 't niet? Fred?'

Fred. Wat klonk die naam vertrouwd nu ze hem zo volmondig uitsprak.

Sigaretten halen 24

'Waar hebben we dit aan verdiend, El?'

'Stank voor dank, Bijl, we zijn een gouden duo, al zeggen we het zelf.'

De twee inspecteurs hadden zich teruggetrokken n de bezemkast, de enige plek in het politiebureau waar ze zich konden afzonderen om af te reageren op commissaris Turlings.

'Bureau Beeklaan,' zuchtte Bijleveld, 'hoe verzint ie het. Kan ik op pad als ballenjatter van jongetjes die hun bal in de tuin van de buren schieten.' Elly Sprenkelbach Meijer knikte begripvol. 

'En ik moet kostbare politietijd achter een computer doorbrengen. Overval op juwelier Tetteroo, gevalletje verzekering natuurlijk.' Ze zaten er treurig opgehokt bij, ieder op een omgekeerde emmer, de knieën troostend tegen elkaar, de geur van allesreiniger in de neuzen.

'En laten we de zaak Martha Janssen dan zomaar over aan die klungels hier?' Bijleveld keek Elly hoopvol aan. Ze wist meteen wat hij bedoelde. Ze schudde haar hoofd, glimlachte en pakte Bijlevelds handen vast.

'Er zijn nog avonden, Bijl, er zijn nog weekenden.'

'Ja,' beaamde Bijleveld schor. 'Misschien kunnen we dan ook nog iets doen met handboeien. Naderhand bedoel ik.' Ze bloosden allebei, maar konden dat in de schemering van het hok niet van elkaar zien.

'Misschien,' fluisterde Elly. Bijleveld voelde haar adem in zijn gezicht.

Sigaretten halen 23

De cursus tact had Edwin Soepboer nooit gevolgd. Die was voor het uitoefenen van zijn beroep niet nuttig. Zijn stijl van verslaggeven kenmerkte zich door botheid. Het was zijn gebruikelijke manier van doen. Hij kon niet anders in zijn jacht naar plaatselijke primeurs. Hij was ingehuurd voor het harde nieuws, voor zover daar sprake van was in het dorp. Dit keer leek het er echter op alsof hij echt iets bij de kop had. Een vermeende misdaad, die hij, Edwin Soepboer, sterverslaggever bij De Roeptoeter met gemak kon upgraden tot gruwelijke criminaliteit.

Hij stond bij het hek van Autobedrijf Janssen toen de eigenaar, die hij vaagweg kende, aan kwam rijden. Hij drukte zijn dictafoon aan toen hij op het open raampje afstapte. Janssen keek hem argwanend aan.

‘Bent u Fred Janssen?’

‘Ja, wat moet je?’

‘Klopt het dat uw vrouw vermist wordt?’

‘Wat gaat jou dat aan?’

‘Heeft u die verdwijning zelf in de hand gehad?’

‘Sodemieter op!’ Fred Janssen draaide het raampje dicht. Met de afstandbediening opende hij het hek en gaf gas.

‘Hé,’ riep Soepboer, ‘heb je je vrouw soms ingeruild voor die griet naast je?’

Sigaretten halen 22

'Hoe bedoel je "Kan ik met jou mee"?' Ze wachtten voor een stoplicht en Fred Janssen keek Zus Bennekom niet begrijpend aan. 'Moet je niet werken, moet je niet naar huis? Ik ga naar mijn werk, weet je, naar mijn autobedrijf.'

'Je autobedrijf. Ben je dealer?'

'Wat bedoel je met dealer?' Dat klonk agressiever en argwanender dan Fred had bedoeld. Maar wat was dit dan ook voor een mens, wat wilde ze in godsnaam? Ineens bekroop hem een onzalig idee, het zweet brak hem uit. Het zou toch niet zo zijn dat... Weer kijk hij opzij. Stuurden ze dit soort figuren op je af? Zielige bleke vrouwtjes op fietsen door de regen? Met zulke opvallende rode kapsels? Met als dekmantel medewerker van de lokale bibliotheek? In plaats van zware jongens met een degelijk pistool?

'Pas op!' waarschuwde Zus. 'Let op de weg!' Net op tijd wist Fred een stilstaande auto te ontwijken. Hij was lekker bezig vanmorgen. Bijna twee aanrijdingen binnen tien minuten. Hij was gewoon zichzelf niet

'Wie heeft je gestuurd?' 

'Gestuurd? Ik ben niet gestuurd. Nou ja, ikzelf heb me gestuurd. Ik wil het geld teruggeven dat ik je gisteren bij de bieb liet betalen. Het spijt me. Ik wist niet wat ik deed. Dat je vrouw..., nou ja, je weet wel. Wat jij niet allemaal moet doorgemaakt hebben. Ik dacht, misschien kan ik je tot steun zijn, misschien heb je iets aan mij. Ik ben ook maar alleen en dat werk bij de bieb hangt me de keel uit. Ik ben er voor jou, Fred.'

Voordat Free het wist had hij een hand op zijn dijbeen liggen. Een klein bleek vrouwenhandje met talloze sproeten.

Sigaretten halen 21

Ook wachtmeester Jacobi beschikte niet over het juiste sleuteltje om Bijleveld van het autostuur los te krijgen. Voordat Elly Sprenkelbach Meijer het in de gaten had, had hij wel alle collega’s een mailtje gestuurd met de vraag wie kon helpen om Bijleveld uit zijn benarde situatie te bevrijden. De gevolgen lieten zich raden. Talloze teamleden verschenen lacherig voor de ramen die uitkeken over de parkeerplaats. Daar zat Bijleveld vastgeketend te kijk in zijn auto. Was de samenwerking tussen Sprenkelbach Meijer en Bijleveld altijd al onderwerp van roddel geweest, nu ging de achterklap in de overdrive. Spottend werd gesproken over Elly SM en haar onderdanige maatje. De fantasieën over het aanhalingstekens-openen-partnership-aanhalingstekens-sluiten van de twee inspecteurs sloegen op hol.

Ook commissaris Turlings ontkwam niet aan het geruchtencircuit. Terwijl Bijleveld door Jacobi werd losgeknipt met een betonschaar, kreeg Elly de wind van voren van haar leidinggevende.

‘Ik weet niet welke gore spelletjes jullie speelden in de dienstauto, maar vanaf nu is dat afgelopen. Bijleveld wordt vanmiddag verwacht op bureau Beeklaan en jij richt je op het papierwerk van de roof op juwelier Tetteroo. Heb je dat begrepen Elly SM!’

Sigaretten halen 20

De telefoon van verslaggever Edwin Soepboer klonk op het moment dat hij even sigaretten ging halen bij 'De Rustige Roker'. Ome Kees, de winkeleigenaar die de pensioengerechtigde leeftijd ruimschoots was gepasseerd liet Edwin rustig bellen. Hij kende de boodschappenlijst van deze klant. Hij legde een slof Marlboro op de toonbank, twee staatsloten en een blootblad, zocht even de bevestigende blik van Soepboer, sloeg vervolgens de kassa aan en presenteerde de bon. Dat was een min of meer overbodige actie, want het bedrag was al sinds januari hetzelfde. Hij schoof het pinapparaat naar voren en Soepboer betaalde. Die had al die tijd geluisterd naar de opgewonden stem van Theo Bilderberg, hoofdredacteur van De Roeptoeter, het plaatselijke sufferdje met regionale ambities.

'Dus,' zei Soepboer, die zijn spullen bij elkaar graaide en zijn hand opstak naar Ome Kees, 'dus die Martha Janssen zou wel eens door toedoen van die vent van 'r verdwenen kunnen zijn?... Ja, ja..., ja daar ga ik meteen achteraan. Van wie heb je dit? Je bent gek! Echt waar?'

Sigaretten halen 19 - intermezzo

Harco Harkema viel zelden uit zijn rol van rustig en nadenkend professional. Hij was al jaren mijn uitgever, dus ik wist wat ik aan hem had. Nu had ik blijkbaar een inschattingsfout gemaakt. Hij was kwaad en dat had ik niet voorzien.

‘Waar ben jij nou helemaal mee bezig, Soleil. De deadline voor je nieuwe boek is 1 augustus en het enige wat je tot nu hebt gepresteerd is dat zouteloze vervolgverhaaltje op internet.’ Er viel een stilte, omdat hij in een paar klokkende slokken z’n lauwe koffie opdronk. Ik zweeg. Soms is het beter de storm over te laten razen. Dan heb je het maar gehad.

‘Denk je dat ik je daar dat voorschot voor heb betaald. Die € 4000 moeten hier op 1 augustus weer binnen zijn, tenzij je in de komende anderhalve maand dat boek ophoest dat je hebt aangekondigd. Het ging toch over vrede, zei je. Nou, ik beloof je oorlog als dat boek er niet ligt.’

Ik moet beteuterd hebben gekeken, want hij zei: ‘Wat zit je nou beteuterd te kijken. Doe volwassen, houd je aan de afspraken. En kap met  die onzin op je blog. Je reinste tijdverspilling. En weggegooid geld. Laat je lezers er dan voor betalen, dan heb je er wat aan. Sigaretten halen. M’n reet.’

Sigaretten halen 18

Fred Janssen had de beschadigde fiets in zijn voortuin gelegd, nadat hij Zus Bennekom op de bijrijdersstoel had getild. Zwaar was ze niet en ze had haar arm stevig om zijn nek geklemd. Op het eerste gezicht leek het letsel mee te vallen. Schaafwonden op haar scheenbeen en rechterhand.

‘Ik mankeer niets,’ had ze benadrukt, ‘ik mankeer echt niets.’ Hij plukt me van het asfalt als een straatmadelief, dacht ze blijmoedig, terwijl ze Freds aftershave opsnoof. Waarschijnlijk kende ze de ware betekenis van het woord straatmadelief niet, maar het was gewoon toepasselijk. Nu hij naast haar kwam zitten kon ze hem eindelijk rustig van dichtbij bekijken. Hij keek bezorgd terug.

‘Weet je zeker dat het gaat? Ik rijd je zo naar de dokterspost.’

Nog nooit, maar dan echt nog nooit had een man zoveel aandacht aan haar geschonken. Het kriebelde in haar ingewanden en het tintelde in haar tepelhoven. Zonder enige vorm van bevestiging, zonder enige ervaring, maar met een flinke dosis vrouwelijke intuïtie wist ze: ik ben verliefd!

Sigaretten halen 17

De slappe lach van Elly Sprenkelbach Meijer werkte zo aanstekelijk dat ook Bijleveld het niet meer hield. Zijn lach daverde door de krappe dienstwagen als de donder langs een inktzwarte hemel. Elly lag kromgebogen over de bibliotheekboeken, happend naar adem. Ze keerde haar knalrode kop naar Bijleveld voor een poging tot een paar samenhangende woorden.

‘En dan moet je, moet je, moet je weten, Bijl, hahahaha, dat het sleuteltje op, hahahaha, mijn kamer ligt.' Haar stem klonk piepend hoog. Ze sloeg weer dubbel.

‘Maar,’ klonk Bijleveld afgeknepen, ‘ik heb ook niks bij me.’ Nu gierden beiden in nog hogere versnelling. Bijleveld opende met zijn vrije hand het raampje voor verse zuurstof. Een voorbijrijdende fietser blikte nieuwsgierig naar binnen.

Toen meteen daarop Elly’s telefoon ging, steeg het gieren naar een volgend hoogtepunt. Niets kon al de katalysator zijn van deze lachbui. Elly toonde haar collega de naam die op het schermpje prijkte. Dat hielp. De slappe lach bedaarde nu tot grinnikniveau, maar voor hoelang?

‘Met Elly?’ De lolligheid klonk nog voornamelijk door in de vet uitgesproken ll'en van haar naam. Voor de rest was het al behoorlijk serieus.

‘Turlings hier. Waar zitten jullie? Het is nu wel klaar met dat detectiveje spelen. Het is geen televisie. Als de wiedeweerga naar het bureau.’

Sigaretten halen 16

Doorrijden. Dat was de eerste gedachte die Fred Janssen te binnen schoot na de klap. Meteen wist hij dat dit niet alleen onverstandig zou zijn, maar ook beneden alle peil. Hij mocht dan diep gezonken zijn, zichzelf rehabiliteren behoorde nog tot de mogelijkheden. Bang voor wat hij aan zou treffen opende hij het portier. Er lag iemand op de grond naast een verkreukelde fiets. Een vrouw in een blauwe jas met knokige knieën onder een korte rok. Hij kende haar ergens van, maar waarvan wilde hem niet te binnen schieten. Hij hurkte bij haar neer. Ze keek hem aan. Ze glimlachte. Haar rode haar lag uitgewaaierd over het natte asfalt.

‘Heeft u zich bezeerd?’ Wat een stomme vraag. Hij had de Opel Astra op haar ingereden. Natuurlijk had ze zich bezeerd. Ze probeerde overeind te komen, moeizaam, zichzelf omhoog duwend met één arm. In de hand van de andere arm had ze een verregend papiertje. Ze sprak, heel zacht, wuivend met het natte briefje.

‘Uw adres, ik vond het in de ledenadministratie van de bibliotheek.’

Sigaretten halen 15

Het lab had vastgesteld dat zowel op de bibliotheekpas van Martha Janssen als op de drie bibliotheekboeken die Elly Sprenkelbach Meijer had opgediept uit de papiercontainer vingerafdrukken stonden van Fred Janssen. Het werd tijd hem te confronteren met die gegevens. Het inspecteursduo wachtte hem op in de dienstwagen bij het hek van Autobedrijf Janssen dat vooralsnog afgesloten bleef. Bijleveld doodde de tijd met een oude metro, Elly met de bibliotheekboeken van Martha Janssen die ze doorbladerde met in latex handschoentjes gestoken vingers. Met schuddend hoofd bekeek ze een fotopagina van ‘Verbeter uw seksleven’.

‘Mijn god, Bijl, kijk dit nou. Windt jou dat op?’

Bijleveld keek op van zijn krant. ‘Bizar,’ mompelde hij, ‘zie ik daar echt handboeien?’

‘Net zo echt als dit hier.’ Uit haar jaszak had Elly haar handboeien tevoorschijn getrokken. Een plagerige grijns gleed over haar gezicht. Voordat Bijleveld het wist, had Elly hem met zijn rechterarm vastgeklonken aan het autostuur. Verbluft keek hij van zijn arm naar Elly Sprenkelbach Meijer die bevangen werd door de slappe lach.

‘Wat ben jij in godsnaam van plan, El!’ Bijlevelds stem beefde.

Sigaretten halen 14

Met een boterham in de hand sloot Fred Janssen de voordeur af. Hij had beter kunnen wachten, want er kwam juist een bui over. Met zijn jas over zijn hoofd rende hij naar de auto en stapte in. Het was de groene Opel Astra die nooit in één keer wilde starten. Hij kreeg de wagen niet verkocht, terwijl hij reed als een daantje, als hij eenmaal reed. Hij trok zijn jas recht, propte het brood met hagelslag in zijn mond en gaf gas. Nog voor hij de ruitenwissers aan had kunnen zetten klonk de klap. Hij vloekte met volle mond. Stukjes brood met boter en melkchocoladehagelslag sproeiden over het stuur. In een flits had hij door het stromende water op de voorruit een vage blauwe vlek gezien die na de klap meteen uit zicht verdween. In de tijd die de auto nodig had om tot stilstand te komen klonk het geluid van over straatstenen schrapend metaal. Daarna werd het akelig stil.

Sigaretten halen 13

De timing had niet beroerder kunnen zijn. Aan het begin van de werkdag, na een doorwaakte nacht – op een nachtmerrie na waarin zij naakt over een schutting moest klimmen – had Zus Bennekom haar jaarlijkse functioneringsgesprek. Doodmoe en slecht op haar gemak zat ze tegenover vestigingsdirecteur Elsje ter Veld die haar over haar rechthoekige montuur zorgelijk aankeek. Békeek was misschien een beter woord. Zus hield zich vast aan de mok gitzwarte koffie, een bak troost die haar door het gesprek moest slepen. De confronterende openingszin van Elsje voelde als een stomp onder de gordel.

‘Kind, wat zie je eruit.’

De trut. Sinds wanneer speelde uiterlijk een rol bij een functioneringsgesprek? Had dat mens zichzelf vanmorgen misschien gemist in de badkamerspiegel met dat verlopen hoofd en die achterlijke bril. Mens, wat zie je eruit. Zus’ handen trilden van ingehouden woede en machteloosheid. Een plens hete koffie belandde op haar knokige knieën die onder haar rok uitstaken. Van schrik wilde ze de beker op het bureau zetten. Wat volgde was totale wanorde. De koffie spoelde over tafel als de zee over het strand bij vloed. Om droog te blijven reed Elsje haar bureaustoel achteruit tegen de radiator waar ze met een bons tot stilstand kwam.

‘Kind, wat doe je,’ snerpte haar stem door de directieruimte.

Dat gekrijs kon Zus niet missen ook al was ze bijna bij de uitgang met haar jas half aangetrokken. 

Sigaretten halen 12

Terwijl Bijleveld en Elly Sprenkelbach Meijer grip op de vermissing van Martha Janssen probeerden te krijgen was hun leidinggevende, commissaris Turlings, bezig met een zaak van totaal andere orde. Lag zijn verantwoordelijkheid primair bij het halen van zoveel mogelijk targets – te weten het oplossen van misdaden – hij moest ook zorg dragen voor een sterk en evenwichtig team. Vooral dat laatste was naar zijn idee in het geding. Bijleveld en Sprenkelbach Meijer waren te close, te klef, te veel twee handen op een buik. Als beelddenker ontkwam hij niet aan dat beeld van die buik en die handen. Toegegeven, samen hadden ze heel wat zaken tot een goed einde gebracht, maar wat die twee samen hadden, verstoorde de cohesie van het team. Turlings had een besluit genomen: overplaatsing. Hij toetste het nummer in van hoofdcommissaris De Bruin.

Sigaretten halen 11

Het gevoel waarmee Elly Sprenkelbach Meijer en Bijleveld de container naderden, was ambivalent. Natuurlijk waren zij professioneel nieuwsgierig, maar gelijkertijd huiverig voor nare confrontaties. Niet dat zij niets gewend waren - van een lijk meer of minder keken ze niet op - maar fijn was anders en wennen deed het nooit. Met neuzen als antennes probeerden ze alarmerende geuren op te vangen. Toen die uitbleven was het Bijleveld die resoluut de klep opende en Elly die als eerste naar binnen keek.

'Niets.'

'Niets?' Bijleveld dook ook in de opening. De container was praktisch leeg. Alleen op de bodem lag een wanordelijke hoeveelheid papier.

'Geef 's een kontje, Bijl.'

Met een luide bonk belandde Elly op de bodem. Ze knipte een zaklampje aan. Ze bukte zich en raapte iets op.

'Bingo, Bijl.'

'Bingo?'

Sigaretten halen 10

De bibliotheekpas van Martha Janssen droeg de vingerafdrukken van twee verschillende personen. In elk geval van Martha zelf.

‘Ik denk dat ik weet wie die kaart verder in handen heeft gehad.’ Elly Sprenkelbach Meijer sprak graag vermoedens uit. Voor meer dan 70% bleken die naderhand juist. Dat hield Bijleveld bij in een staatje. Hij wist dat Elly Fred Janssen bedoelde, maar zelf had hij zijn twijfels. In elk geval hadden ze het lab de aangifteformulieren gegeven die Janssen had ingevuld en waarop zijn afdrukken ruimschoots te vinden moesten zijn.

Interessanter nog dan de vingerafdrukken was de plek waar de kaart was gevonden. Langs een fietspad op het bedrijventerrein op steenworp afstand van het bedrijf van Fred Janssen. Toen Bijleveld en Elly Sprenkelbach Meijer zich ter plekke op de hoogte stelden, wees Elly naar een container verderop.

‘Zie jij wat ik zie?’

‘Bedoel je die bak, El?’

‘Precies wat ik bedoel, Bijl.’

‘Denk je…? Nee.’

‘Let’s have a look.’

Sigaretten halen 9

Na korte tijd ontwaakte Zus Bennekom gedesoriënteerd uit haar black-out. Misselijk als een kat wist ze met moeite het toilet te bereiken om te braken. Wat walgde ze van zichzelf en van de dingen die ze deed. Er was een steekje bij haar los of beter gezegd een steek. Een enorme lus die verder was losgetornd door de man die ’s middags de bibliotheek was binnengelopen om zich te verontschuldigen voor iets waar hij niets aan kon doen. Fred Janssen. Met zijn verdrietige hondenogen.

De spiegel reflecteerde een verwilderd hoofd met een gelaatskleur tussen asgrauw en krijtwit en oranje haar dat naar alle kanten piekte. De rode lipstick die ze ongecontroleerd op haar smalle lippen smeerde, maakte van haar een treurig clowntje. Ze boog voorover en kuste haar spiegelbeeld. Het resultaat leek nergens naar, haar lippen waren ongeschikt om te kussen. En om gekust te worden. In het kastje onder de wastafel vond ze het schoonmaakmiddel dat ze royaal op de spiegel spoot. Met haar mouw wreef ze over de rode vlek die groter en groter werd.

‘Glassex’, riep ze tegen het besmeurde glas, ‘Glassex, Glassex, Glassex. Hahaha!’

Sigaretten halen 8

'Afgeschermd nummer' luidde de mededeling op het schermpje van de telefoon. ‘Wie is daar, maak jezelf bekend als je durft!’ Geconcentreerd luisterde Fred Janssen aan de telefoon. Na de klap die had geklonken bleef het doodstil. De verbinding was niet verbroken. Uiteindelijk brak hij zelf af. Afwachtend hield hij de telefoon in zijn hand. Dit soort idioten hield vaak niet op na één telefoontje. Hij schrok op van de voordeurbel. Kwam er nu ook al een gek aan de deur? Toen realiseerde hij zich dat het de pizzakoerier moest zijn.

Die nacht kon hij de slaap niet vatten. De pizza lag zwaar op de maag en in zijn hoofd maalde de stem van de belster. Met Martha. Met Martha. Met Martha. Welke dwaas
was dat in vredesnaam geweest? Hij knipte het bedlampje aan en ging rechtop zitten. Onwillekeurig gleed zijn blik over de onbeslapen helft van het tweepersoonsbed. Het was een bizar idee, maar kon het zijn dat…, was het misschien De Organisatie zelf geweest? Wilden ze hem op deze manier onder druk zetten? Maar hij had toch gewoon gedaan wat gedaan moest worden?

Sigaretten halen 7

Bijleveld en Elly Sprenkelbach Meijer gaan te veel hun eigen gang, dacht commissaris Turlings. Ze stellen verkeerde prioriteiten, zodat spoedeisende zaken blijven liggen. De inbraakgolf in de wijk Rijnwal, de drugspanden in het centrum, de potloodventer van de Eindelooze Boschjes, de ramkraak op juwelier Tetteroo. Nog maar het topje van de criminele ijsberg. Waarom dan die hernieuwde aandacht voor de zaak Martha Janssen? Die kwestie werd bepaald door hormonen, niet door misdaad. 

Ze zaten tegenover hem, die twee handen op één buik. Ze keken elkaar voortdurend aan met blikken van verstandhouding. Het leek wel een stel. Irritant.

'Verklaar je nader, Bijleveld.' 

Voordat hij antwoordde, leek Bijleveld te wachten op het bemoedigende knikje van Sprenkelbach Meijer. 'Onze professionele intuïtie zegt ons dat er meer aan de hand is bij de verdwijning van Martha Janssen.'

'Professionele intuïtie?' Turlings keek of hij iets onbehoorlijks zei. 'Laat me niet lachen, Bijleveld, waar is jullie gezonde speurdersverstand gebleven?'

Op dat moment stak wachtmeester Jacobi zijn hoofd om de deurpost.

'Sorry dat ik stoor, chef, maar ik kreeg net door dat er een bibliotheekpas is gevonden op de naam Martha Janssen.'